08/29/2024

Εισαγωγή

Διανύουμε την εποχή όπου η ψηφιακή τεχνολογία και η εικονική πραγματικότητα αναπτύσσονται ολοένα και με αυξανόμενο ρυθμό, μέσα σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από το διεθνή ανταγωνισμό, την ελεύθερη εμπορική διακίνηση καθώς και την οικονομική αλληλεξάρτηση, μεταξύ των χωρών, ένεκα του φαινομένου της Παγκοσμιοποίησης. Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά, από τα ΜΜΕ, σχετικά με τις τελευταίες τάσεις της μόδας και τα tips ομορφιάς και υγείας, που «πρέπει» να ακολουθεί πιστά μία σύγχρονη γυναίκα. Νεαρά κορίτσια αποκτούν πρότυπα και είδωλα, δημοφιλή μοντέλα, ενώ αντίστοιχα τα αγόρια αποθεώνουν τα, φαινομενικά, καλοσχηματισμένα κορμιά, παρασυρόμενοι πολλές φορές από τις παραπλανητικές τεχνικές του φωτογραφικού φακού. Ως απόρροια όλων των προαναφερθέντων, είναι η ποσοστιαία αύξηση των διατροφικών εμμονών που παρατηρείται - πιο έντονα την τελευταία δεκαετία - ,κυρίως στο γυναικείο πληθυσμό. Οι Ψυχογενείς Διατροφικές Διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η υπέρ-φαγία, αποτελούν, πρωτίστως, ψυχικές ασθένειες και ακολούθως, παθολογικές γι αυτό και χρήζουν άμεσης ψυχολογικής στήριξης, διατροφικής εκπαίδευσης και αποκατάστασης της σίτισης του πάσχοντα ατόμου, υπό την καθοδήγηση μιας άρτιας εξειδικευμένης επιστημονικής ομάδας, που απαρτίζεται συνήθως από τους, κλινικό ψυχολόγο, ειδικό ψυχίατρο, κλινικό διατροφολόγο και παθολόγο.

Από την παιδική ηλικία στην εφηβεία

Από μικρή ηλικία, με θυμάμαι να παραπονιέμαι γα το βάρος μου. Σύγκρινα, πολλές φορές, το σώμα-το-τυπο  μου με αυτόν των άλλων κοριτσιών της ηλικίας μου..και πάντοτε με τα πιο αδύνατα. Μέγα λάθος! Ποιος είναι αυτός που θα καθορίσει, αυθαίρετα, το ιδανικό βάρος και τον ιδανικό σώμα-το-τυπο για ένα κοριτσάκι 12 – 13 ετών; Πώς μπορεί ένα κορίτσι να αναπτύξει μια θετική εικόνα για το υγιές σώμα του, όταν γύρω του διαπιστώνει ότι το «διαφορετικό» και, συχνά, το πιο «λεπτεπίλεπτο» είναι αυτό που επιβραβεύεται; Πόσες φορές, έχουμε παρακολουθήσει σε σχολικές γιορτές τα αδύνατα παιδάκια μπροστά και τα υπόλοιπα, πίσω; Αν και αυτό, δε γίνεται κακοπροαίρετα, αλλιώς μπορεί να τα ερμηνεύσει το παιδικό μυαλό. Ας μην ξεχνάμε ότι, τα παιχνίδια του μυαλού «κτυπάνε» όπου βρουν πρόσφορο έδαφος, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας κλπ.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι, μεγαλώνοντας ένα παιδί κα μεταβαίνοντας στην εφηβεία κα αργότερα στην ενηλικίωση, κάποια χαρακτηριστικά του αλλάζουν, απλά γιατί αυτό «θέλει η φύση μας». Ποτέ δεν θα είμαστε το βρέφος ή το 3χρονο παιδάκι που απεικονίζεται στα άλμπουμ μας. Το μέγεθός μας σε εκείνη την ηλικία διαφέρει μακράν από το παροδικό. Κι όμως αυτό, ποτέ δε με προβλημάτισε..το θεωρούσα άκρως φυσιολογικό. Επίσης όμως, φυσικό, είναι και το γεγονός της αλλαγής που μπορεί να παρουσιάσουμε από ένα μεταβατικό στάδιο σε άλλο. Οι καμπύλες  στο γυναικείο σώμα ερμηνεύονταν στα μάτια μου σαν «ξεχειλώματα», κάτι παραπανίσιο το οποίο με ασφυκτιούσε, και που όμως για κάποιον τρίτο φαίνεται το απολύτως φυσιολογικό, το αρεστό και το επιθυμητό.

Πόσο δύσκολο είναι, τελικά, να αντιληφθείς τη ψυχοσύνθεση ενός ατόμου που πάσχει από διατροφικές διαταραχές.. Να δεις, μέσα από τα μάτια του, το είδωλο που αντικατοπτρίζεται απέναντί του στον καθρέφτη. Να νιώσεις την αμφισβήτηση στα ίδια σου τα μάτια αλλά και στα μάτια των άλλων, δικών σου ανθρώπων και μη. Να ακούσεις στα αυτιά σου τις «φωνές» «αυτής» που σου απαγορεύει να ζήσεις.  Και από την άλλη, πόσο εύκολα μπορεί κανείς, να κατακρίνει τη στάση αυτή του αν-ορεξικού ατόμου, θεωρώντας την απλά σαν ένα παροδικό καπρίτσιο, αγνοώντας πολύ συχνά, ότι πρόκειται για μια ψυχική ασθένεια και καταστροφική.

Έφτασα στα τέλη της εφηβείας μου, πετυχαίνοντας να δημιουργώ μια, περισσότερο, αποδεκτή εικόνα για το σώμα μου. Αυτό ευνοείται και από την θετικότερη ανταπόκριση από το αντίθετο φύλο..όσο να ναι, κολακεύεται ένα κορίτσι σε μια τέτοια ηλικία. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζω να παραπονιέμαι, συνεχίζω να νιώθω άβολα με το σώμα μου, να κρύβομαι κάτω από πετσέτες στην παραλία και να φαίνομαι σαν το πιο κομπλεξικό άτομο στον κόσμο. Ας μη ξεχνούμε ότι, η εικόνα που διαμορφώνει κανείς για το σώμα του, είναι υποκειμενική. Επιτυχία, είναι να καταφέρει να διαμορφώσει μία θετική εικόνα για το άτομό του, να εξοικειωθεί  με αυτήν και να αισθάνεται καλά.

Ζώντας με τη Ψυχογενή Ανορεξία

Αυτή η ανασφάλεια με ακολουθεί κι έπειτα στα φοιτητικά μου χρόνια. Εκεί που πλέον νιώθεις ότι μπορείς να πάρεις τον έλεγχο στα χέρια σου. Ανεξαρτητοποιείσαι, ζεις μόνος/η και αναγκάζεσαι να μάθεις να συντηρείς ο ίδιος/α τον εαυτό σου με τον τρόπο, βέβαια, που εσύ και μόνο εσύ επιλέγεις. Αυτός είναι μάλιστα, και ένας από τους λόγους που οδηγείσαι στη ψυχογενή ανορεξία. Θέλοντας να κερδίσεις τον έλεγχο, επιλέγεις λάθος χειρισμούς έτσι ώστε να ελέγχεις την τροφή που προσλαμβάνεις και εν τέλει, κυρίως, το βάρος σου. Κάθε φορά που επιστρέφω Κύπρο για διακοπές, όλοι προσέχουν ότι αδυνάτισα. Τις πρώτες φορές άκουγα ικανοποιητικά σχόλια, κολακευτικά που μου έδιναν μεγαλύτερη δύναμη και ώθηση να συνεχίσω αυτό που ήδη έχω ξεκινήσει. Το «ιδανικό» στον κόσμο μου, απαντάται στο πολύ αδύνατο έως ανύπαρκτο για όλους τους άλλους.

Και ξαφνικά, χωρίς καν να το καταλάβεις, χωρίς καν να υποψιαστείς ότι εσύ θα έπεφτες  σε μια τέτοια παγίδα, χάνεις τον έλεγχο και αφήνεσαι στο έλεος «αυτής». Το μοναδικό άτομο που δέχεσαι συνειδητά, πλέον, στον κόσμο σου.. Στο ΔΙΚΟ ΣΟΥ «διάστημα», μέσα στο οποίο έχεις απομονώσει τους δικούς σου στόχους, τα δικά σου θέλω, τα οποία συγκρούονται με την εξωτερική πραγματικότητα των υπόλοιπων που αρνούνται να σε ακολουθήσουν. Πιστοί μου σύντροφοι αποτελούσαν η φωνή «αυτής» και μια ηλεκτρονική ζυγαριά, η ένδειξη της οποίας θα μου καθόριζε την επιτυχία ή την αποτυχία του στόχου μου. Ζυγιζόμουν, μπορεί και, 4 φορές την ημέρα. Ένιωθα ότι η παραμικρή μπουκιά στο στόμα μου, θα αύξανε τον αριθμό, ακόμα και το νερό!! Ο απόλυτος ψυχαναγκασμός.

Τρίτο έτος των φοιτητικών μου χρόνων, αρχίζω αυστηρή διατροφή. Με δική μου πρωτοβουλία (η ειδήμων!!). Παρασυρόμενη από διάφορες θαυματουργές δίαιτες και διατροφικές συμβουλές που κυκλοφορούν, κατά καιρούς από μη έγκυρες πηγές. Τότε, δε μπορείς να σκεφτείς λογικά. Το μόνο που θέλεις είναι να πετύχεις το στόχο που έχεις βάλει. Το ιδανικό σώμα, το οποίο επιβραβεύεται μόνο στο δικό σου κόσμο, σε κανέναν άλλο. 

Ακολούθως, ήρθε και το πτυχίο μου και η επιστροφή κοντά στην οικογένεια, θα έλεγε κανείς ότι θα ευνοούσε την όλη κατάσταση μιας και ο έλεγχος της διατροφής μου δεν θα γινόταν αποκλειστικά από εμένα. Κι όμως, επιστρέφοντας η κατάσταση κάθε τι άλλο από καλύτερη θα γινόταν. Συνέχιζα να χάνω βάρος στερώντας πολύτιμα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό μου, ο οποίος και αρχίζει να επαναστατεί. Σταματά μόνιμα, πλέον, η έμμηνος ρύση, παρατηρείται αφυδάτωση σε όλο μου το σώμα, αγριεύουν τα μαλλιά μου ή πέφτουν, ατονία και κόπωση είναι τα πλέον χαρακτηριστικά μου. Μειώνεται η μυϊκή μου μάζα και από γυναίκα 25 χρονών μοιάζω να έχω το κορμί ενός 10χρονου παιδιού και πρόσωπο μιας γραίας.

Απρίλιος 2010, και είμαι 41.7Kg. Αποφασίζω να πάω σε διατροφολόγο, γιατί οι άλλοι επέμεναν. Ήξερα όμως ότι δεν θα τηρούσα το πρόγραμμα, γιατί απλά δεν ήθελα και ούτε συνειδητοποιούσα τίποτε ακόμα. Αν με ρωτάτε, με λάθος προσέγγιση ξεκίνησα την θεραπεία μου. Ανούσιο θα ήταν το αποτέλεσμα, αλλά στην τελική αυτό δεν ήθελα; Μπήκα σε μια διαδικασία εντελώς ακούσια. Τέσσερις ημέρες μετά, και ενώ έτρωγα τα αγαπημένα μου όσπρια – λουβί- (σωστά διαβάζετε, ένα άτομο που πάσχει από νευρογενή ανορεξία δε σημαίνει απαραίτητα ότι τρέφεται μόνο με ένα μαρούλι ή ένα καρότο όλη μέρα), παρακολουθώντας μια ταινία, γύρισα κάποια στιγμή στον καθρέφτη και σοκαρισμένη αντίκρισα  αυτό, που  τόσο καιρό, έβλεπαν οι υπόλοιποι. Ήμουν σκελετός. Πανικοβλήθηκα, πήγαμε στις πρώτες βοήθειες γιατί ένιωθα δυσκολία στην αναπνοή και την αμέσως επόμενη ημέρα επισκέφθηκα τον παθολόγο μου λέγοντάς του ότι θέλω να γίνω καλά. 

Σε αυτό το σημείο, θα έλεγε κανείς ότι  ήρθα στα λογικά μου, θεραπεύτηκα! Συνέχισα να επισκέπτομαι τη διατροφολόγο, όμως κάτι παράδοξο συνέβαινε. Εξακολουθούσα, συνειδητά, να χάνω βάρος. Χρειάστηκε ακολούθως, και πάλι με την προτροπή τρίτων να με παρακολουθεί ψυχολόγος και τέλος ψυχίατρος, χωρίς όμως κανένα επιθυμητό – για τους άλλους – αποτέλεσμα. Εγώ αρνιόμουν κατηγορηματικά το πρόβλημα που μου χρέωναν και, ταυτόχρονα, επικροτούσα τις αντοχές μου γιατί μου χάριζαν την εικόνα του σώματος που τόσο επιθυμούσα. Γίνομαι εύκολα αντιληπτή από όλους, γνωστοί και μη, βλέπουν αυτό που εγώ δεν μπορώ να δω. Πλέον τα αδιάκριτα βλέμματα στρέφονται προς το σκελετωμένο κορμί ενός παιδιού που μοιάζει να προέρχεται από τριτοκοσμική χώρα κα το γερασμένο πρόσωπο, αυτό με το άτονο βλέμμα και το σφικτό χαμόγελο, που με την παραμικρή κίνησή του, φοβάσαι πως θα σπάσει. Κι όμως, αυτό το εξαντλημένο άτομο εξακολουθεί να υποκλίνεται στις επιταγές «αυτής», να κοιτάζει στον καθρέφτη και να «βλέπει» απέναντί του ένα σώμα αδύνατο μεν, αλλά υγιές, μια εικόνα σε μεγέθυνση που παραπλανεί τα άρρωστα μάτια, πιο άρρωστα - θα υπερβάλλαμε ίσως - και από ενός τυφλού παιδιού, παρακινώντας το έτσι να συνεχίσει απτόητο προς το στόχο της περεταίρω απώλειας βάρους. Κι όμως, έχω την τιμή να γνωρίζω ένα άτομο με, εκ γενετής, πρόβλημα όρασης, να βγαίνω για καφέ μαζί του, να με κρατάει απ’ τον ώμο καθοδηγώντας τον στο αυτοκίνητο και να με ρωτά χαριτολογώντας: «Εν η ανεργία που σε έκαμε να μοιάζεις με μωρό της Αιθιοπίας;». Τι τραγική ειρωνεία!

Όλοι οι άνθρωποι γύρω σου που σε αγαπούν , που νοιάζονται για το καλό σου, σού κρούουν των κώδωνα του κινδύνου. Εσύ, αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους που για τόσα χρόνια βρίσκονταν δίπλα σου, αγνοείς, αμφισβητείς, στρέφεσαι εναντίων τους και τους πληγώνεις. Αξίζει, άραγε; Προηγουμένως, είχα μια ζωντάνια στο βλέμμα μου, χαιρόμουν την κάθε στιγμή. Φρόντιζα να περνώ, όσο το δυνατόν, πιο ευχάριστα με φίλους και οικογένεια. Είχα τον άνθρωπό μου..

Η  περίοδος της νοσηλείας

Θέλοντας και μη, νοσηλεύομαι για κάποιο διάστημα. Η πρώτη νύχτα στο νοσοκομείο και αφότου έφυγαν όλοι, συγγενείς και φίλοι, από εκεί μοιάζει πολύ μοναχική. Έστειλα μόνο ένα μήνυμα στον, τότε, σύντροφό μου, λέγοντάς του ότι «τα έκανα θάλασσα». Παρ’ όλα αυτά, δεν συνειδητοποιώ την κρισιμότητα της κατάστασης με τον τρόπο που την παρουσίαζαν όλοι γύρω μου. Συνεχίζω να είμαι απροσάρμοστη και αντιδραστική. Δεν άργησα να βγω γιατί έπρεπε, σύμφωνα με τους γιατρούς, να νοσηλευτώ σε ειδικό κέντρο στην Αγγλία. Αρνιόμουν κατηγορηματικά. Έγινα πολύ εχθρική, απόλυτη. Έβρισκα δικαιολογία ότι ήθελα να μείνω να τελειώσω το μεταπτυχιακό μου. Από αυτό, αντλούσα μεγάλη δύναμη. Οι φίλοι μου δεν πίστευαν στα αυτιά τους αυτά που με άκουγαν να θέτω σε προτεραιότητα. Διερωτούνται γιατί με άφηναν σε αυτή την κατάσταση οι γονείς μου. Που να ήξεραν, όμως, ότι και αυτοί ζούσαν, από τη δική τους πλευρά, το δικό τους Γολγοθά. Είναι εύκολο να κατηγορούμε, πολλές φορές, τους γονείς για αυτά τα προβλήματα. Πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό το γεγονός της άγνοιας που επικρατεί γύρω από τα θέματα των διατροφικών διαταραχών, γενικότερα στην Κύπρο, και να αποσαφηνιστούν πολλά ερωτήματα έτσι ώστε ο οποιοσδήποτε γονιός να μπορέσει έγκαιρα να αντιληφθεί τα συμπτώματα τέτοιων παθήσεων, στο δικό τους παιδί.

Παράλληλα, βρήκα τα κατάλληλα άτομα στην Κύπρο (κλινική διατροφολόγος, ειδική ψυχολόγος, παθολόγος και ψυχίατρος) και μέσα από ένα εντατικό πρόγραμμα και με κίνητρο να με κρατήσουν εδώ, πίστεψα ότι θα τα καταφέρουμε, παρ ’όλες τις δυσκολίες και τα σκαμπανεβάσματα.

Η σημερινή πραγματικότητα

Σήμερα είμαι 27 χρονών. Πάει πολλής καιρός από τότε που κοίταξα γα τελευταία φορά τη ζυγαριά. Τώρα η ένδειξη αυτής, μεγαλύτερη αλλά για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα στάσιμη ή με σκαμπανεβάσματα. Δεν είναι εύκολο να αποδεχτεί, ένα άτομο α-νορεξικό, να βάλει βάρος. Πάει κόντρα σε αυτό που πάλευε για τόσο καιρό να πετύχει..να χάσει βάρος. Αυτό που όμως δεν επιδιώκει εκ των προτέρων, είναι ταυτόχρονα με το βάρος του να χάσει και πολύτιμα κομμάτια από τη ζωή του.

Σήμερα, βλέπω την οικογένειά μου να χαίρεται που με βλέπει να ανεβαίνω, ενώ προηγουμένως συγκρατούσαν τη θλίψη τους για το κακό που προκαλούσα στον εαυτό μου και δεν ήταν σε θέση να βοηθήσουν. Περνώ αρκετό χρόνο μαζί τους, προσπαθώντας να καλύψω όλα όσα είχα χάσει προηγουμένως. Έχω τις φίλες και τους φίλους μου να με επιβραβεύουν που κατάφερα να φτάσω μέχρι εδώ. Τώρα όλοι,  έχουν μια ροή στη ζωή τους.. το ταίρι τους, το σπίτι τους, την επαγγελματική τους αποκατάσταση και αρκετοί είναι αυτοί που ετοιμάζονται για το επόμενο μεγάλο βήμα. Και εγώ να τους βλέπω, να χαίρομαι μαζί τους αλλά, ταυτόχρονα, δε μπορώ να κρύψω το φόβο και την ανασφάλεια που με διακατέχουν. Έχω μείνει πολύ πίσω σε σχέση με όλους τους άλλους. Είναι πολλά τα πράγματα που πρέπει να διευθετηθούν στη ζωή μου και να προχωρήσω. Νιώθω λες και πρέπει μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να διασχίσω 10 χρόνια από τη ζωή μου, και από μία έφηβη που είμαι σήμερα να ξυπνήσω μια 27χρονη γυναίκα, αύριο.

Συνεχίζω, με αργούς πολλές φορές ρυθμούς, αλλά συνεχίζω. Σήμερα γνωρίζω ότι μόνο με τη σωστή διατροφή που περιλαμβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά μπορώ να πετύχω αυτό που πάντα με ικανοποιούσε. Προσπαθώ να αποβάλω από το μυαλό μου την έννοια του βάρους – ένας απλά αριθμός που σχηματίζεται σε μια ηλεκτρονική ζυγαριά – ως ένδειξη «καταλληλότητας» του σώμα-το-τύπου.  Άργησα να τα μάθω και, δεν το κρύβω ότι, ακόμα προσπαθώ να τα χωνέψω. Πολλές φορές τα θετικά σχόλια τρίτων, τα εισπράττω με εντελώς διαστρεβλωμένη ερμηνεία. Το «ωραίο» ή το «κανονικό» για τους υπόλοιπους, μοιάζει στα μάτια μου με το «χοντρό» και ακούεται στα αυτιά μου ως «έβαλα κιλά, πάχυνα». Στο σημείο αυτό, είναι που πρέπει να προσέξεις και να μην πέσεις στην παγίδα. Να μη ξανά-γκρεμίσεις όλα αυτά που τα τελευταία χρόνια προσπαθείς να ξανά-κτίσεις. Κίνητρό μου, να μην αποδυναμώσω το μεταβολισμό μου και με την πάροδο των χρόνων να δυσχεραίνει η αποκατάστασή του. Αυτό θα ήταν σίγουρα, ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα στη διαμόρφωση της τελικής εικόνας του σώματός μου.

Θα κλείσω λέγοντας μόνο αυτό: οι αστροναύτες, που πολλά παιδιά θαυμάζουν, ταξιδεύουν σε ένα διάστημα που η έννοια του βάρους είναι αμελητέα έως καθόλου υπαρκτή. Και όμως, κατάφεραν να αγγίξουν το φεγγάρι!